Kalaallit Nunaanni Naatsorsueqqissaartarfimmit 2012-mi suliffissaaleqineq pillugu paasissutissat nutarsarneqarput annertuumik, FN-ip suleqatigiissitaata ILO-p innersuussutai tunngavigalugit suliarineqarluni. Taamaaqataanillu suliffeqarnermi pissutsit pillugit paasissutissat suliffeqarneq pillugu paasissutissat nutarterneqarnerisa assinganik Naatsorsueqqissaartarfik nutarterivoq. Paasissutissanik nutarterinerup kinguneraa suliffeqarfeqarnermi pissutsit pillugit paasissutissat nunat assigiinngitsut akornanni periaatsit malillugit pitsaassusillit ataqatigiissumillu suliat piulernerat. Kisitsisitigut paasissutissat suliffeqarneq aamma suliffissaaleqineq atorlugit sulisorineqarsinnaasut pillugit kisitsisitigut paasissutissat suliarineqarput, sulisorineqarsinnaasut pillugit kisitsisitigut paasissutissat ILO’mit maleruaqquneqartut aamma tunngavigalugit suliarineqarput.
Kisitsisitigut paasissutissat Naatsorsueqqissaartarfiup qaammatip naasup qiteqqunnerata missaani saqqummiuttagaannut suliffissarsiortutut nalunaarsukkanut taputartuunneqassanngillat. Suliffissarsiortutulli nalunaarsukkat suliffissaaleqisut qanoq ineriartorsinnaanerinut assersuutitut atorneqarsinnaapput. Suliffissarsiortutulli nalunaarsukkat suliffissaaleqisut pillugit kisitsisitigut paasissutissatuulli nalilersorneqarsimanngillat nunanilu tamalaani suleriaaseq malillugu suliarineqarsimanatik.
Takussutissiaq 3.1 2015-imiit 2017-imut suliffissarsiortutut nalunaarsukkat aamma suliffissaaleqineq
|
|
Agguaqatigiissillugu qaammammut inuit |
||
|
|
2015 |
2016 |
2017 |
|
Suliffissarsiortutut nalunaarsukkat ............. |
3.456 |
2.908 |
2.756 |
|
- Najugaqavissuunngitsut ..................... |
69 |
75 |
47 |
|
- Qaammammi pineqartumi suliffeqartut .......... |
949 |
862 |
851 |
|
Suliffissaaleqisut ........................... |
2.438 |
1.971 |
1.858 |
Najoqqutat: Naatsorsueqqissaartarfik aamma Naatsorsueqqissaartarfiup kisitsisaataasivia: http://bank.stat.gl/ARNLED1 aamma http://bank.stat.gl/ARNLED3
Malugiuk. 2017-imi januaarip aallaqqaataani 66-inik ukiullit utoqqalinersiaqartalerput siusinnerusukkut 65-inik ukiullit utoqqalinersiaqalersartut. Taamaattumik 2017-imi takussutissiami suliffissaaleqisut aamma sulisut 18-it 65-illu akornanni ukioqarput. Ukiuni siuliinit sulisorineqarsinnaasut 18-it 64-illu akornanni ukioqartarput!
Suliffissaaleqineq pillugu kisitsisitigut paasissutissanut qaammatikkaartumik kommuninut suliffissarsiuussisarfinnut suliffissarsiornermik nalunaarsuiffiit najoqqutaapput pingaarnerpaat suliffissarsiortutut nalunaarsukkanut najoqqutat assigalugit. Suliffissarsiorluni saaffiginnerit amerlanerpaartaat kommunit allaffissorlutik ataatsimoorlutik atortagaannut Winformatik-imut nalunaarsorneqartarput. Qaammatit tamaasa Winformatik-imit kommunit ataasiakkaat pillugit suliffissarsiorlutik saaffiginnissimasunut paasissutissanik Naatsorsueqqissaartarfik pisarpoq.
Illoqarfinni ataasiakkaani saaffiginnissutit Winformatik-imut ingerlaavartumik nalunaarutigineqarneq ajorput. Naatsorsueqqissaartarfik nunaqarfinnut nalunaarutiginnissimanngitsunut paasissutissanik piniarluni saaffiginnittarpoq, taakkulu paasissutissat suliffissaaleqisutut nalunaarsukkanut suliffissaaleqisunullu kisitsisitigut paasissutissanut ilanngunneqartarput.
ILO-mi maleruagassanut ilaavoq, piffissami inuk sulisimasutut nalunaarutigineqarsimaguni suliffissaaleqisutut nalunaarutigineqassanngitsoq! Taamaattumik Naatsorsueqqissaartarfiup suliffeqarneq pillugu nalunaarsuutaanni suliffissarsiortut qaammatip ingerlanerani sulisimasut piiarneqartarput. Suliffeqarneq pillugu nalunaarsuutit atorlugit sulisorineqarsinnaasut aamma naatsorsorneqartarput, sulisorineqarsinnaasut tassaapput sulisut aamma suliffissaaleqisut. Nammineerluni nalunaarsukkat suliffeqarneq pillugu nalunaarsuutinut atorneqartarput, nammineerluni nalunaarsukkat tassaagajuttarput paasissutissat pigineqartut nutaanerpaartaat. Suliffissaaleqineq pillugu paasissutissat kingusissukkut aatsaat saqqummiunneqartarnerinut tamanna pissutaanerpaavoq.
Sulisorineqarsinnaasut aamma suliffissaaleqineq pillugu paasissutissat taamaallaat suliarineqarput Kalaallit Nunaanni najugaqavissut ukiui sulinissamut naleqquttut tunngavigalugit, Naatsorsueqqissaartarfimmi innuttaasunut nalunaarsuut atorlugu suliarineqarput. Innuttaasut nalunaarsuut atorlugu inuit najugaqarfii suiaassusiilu sulisorineqarsinnaasunut suliffissaaleqisunullu aamma atorneqarput. 2017-imi januaarip aallaqqaataani 66-inik ukiullit utoqqalinersiaqartalerput siusinnerusukkut 65-inik ukiullit utoqqalinersiaqalersartut. Taamaattumik takussutissiami 2017-imi takussutissiami suliffissaaleqisutut nalunaarsukkat 18-it 65-illu akornanni ukioqarput. Ukiuni siuliinit ukiuni sulinissamut naleqquttut 18-it 64-illu akornanni ukioqartarput.
Ilinniarsimassuseq pillugu kisitsisitigut paasissutissanut Naatsorsueqqissaartarfimmi ilinniarsimasat qaffasinnerpaat pillugit nalunaarsuutit (HFU) tunngavigineqartarput, taakku ukiup naanerani nalunaarsorneqartarput. Ilinniarsimassutsinut immikkoortiterinerit ISCED11-uddannelsesnomenklatur atorlugu suliarineqartarput. ISCED11-uddannelsesnomenklaturi ilinniakkanut qaffasissutsinut tallimanut immikkoortinneqartarpoq meeqqat atuarfiat appasinnerpaalluni ingerlaqqiffiusumik ilinniarneq qaffasinnerpaaluni. Inuussutissarsiutinik ilinniarsimasut arfineq marlunnut immikkoortinneqartarput. Ilinniarsimasanut assersuutit Naatsorsueqqissaartarfiup nittartagaanut www.stat.gl-imut pdf-fiilinngorlugit Suliffeqarnermi pissutsit ammarlugit aaneqarsinnaapput. Ilinniarsimassuseq pillugu naatsorsuinermi periutsit atorneqartut pillugit paasisaqarnerorusuttut innuttaasut ilinniarsimassusaat pillugu saqqummersitami kingullermi immikkoortoq periaaseq innersuussutigineqarpoq.
ILO-p naatsorsueqqissaarnermut allaffianit periutsit nassuiaasiorneqarlutillu maleruagassiorneqarsimasut tunngaviginerullugit nalunaarsuisoqarpoq. Paasissutissat pigineqartut apeqqutaallutik nunani tamalaani periutsit malinneqartarput.
ILO-mit suliffissaaleqineq pillugu nassuiaat pingasunik pinngitsoorani atuuttussanik piumasaqaatitaqarpoq. Nassuiaat malillugu piffissami pineqartumi suliffissaaleqisoq tassaavoq:
·
· Suliffeqanngitsoq
· Suliffissarsiortoq
· Sulilernissamut piareeqqasoq
Piffissap suliffissarsiorfiusup sivisussusaa nassuiarneqanngilaq, kisianni innersuussutigineqarpoq piffissaq sivikitsuussasoq, assersuutigalugu ulloq ataaseq imaluunniit sapaatip akunnera ataaseq. ILO-mit aamma innersuussutigineqarpoq sulisorineqarsinnaasut nunami naatsorsuiffiusumi pissutsit apeqqutaatillugit ukiui appasinnerpaaffeqassasut, suliffissaaleqisut sulisorineqarsinnaasunut ilaapput.
Innuttaasut suliffissarsiuussisarfinnut suliffissarsiortutut nalunaarsimasut Kalaallit Nunaanni suliffissaaleqineq pillugu paasissutissanut tunngavigineqarput. Qulaani allassimasup ersersippaa ILO-mit nassuiaat malillugu suliffissarsiorsimaneq suliffissaaleqisutut isigineqarnissamut naammanngitsoq. Kisitsisit paasissutissat tunngavigalugit piffissap pineqartup sivikinnerpaaffissaa qaammat ataasiuvoq, tamanna ILO-mi piffissamit pineqartumit sivikinnerujussuuvoq. Kisitsisit paasissutissat tunngavigalugit aamma ILO-mi maleruagassat sapinngisaq tamaat malinniarlugit Naatsorsueqqissaartarfimmit aalajangiunneqarpoq suliffissaaqisoq qaammat ataaseq suliffissaaleqisimassasoq. Inuk suliffissaaleqisuussaaq:
· Suliffissarsiuussisarfimmut suliffissarsiortutut nalunaarsimaguni aamma
· Qaammammi pineqartumi suliffeqarnermut nalunaarsuiffimmut sulisimasutut nalunaarutigineqarsimanngikkuni.
Kalaallit Nunaanni najugaqavissunut sulisorineqarsinnaasunut suliffissaaleqisunullu paasissutissat ukununnga tunngasut misissoqqissaarneqarput assigiissaartumillu itisiliiffigineqarlutik; innuttaasut inuttut inissisimaffii aalajangersimasut kiisalu sumiiffinni aalajangersimasuni najugaqarfiit. Tassani pineqarput innuttaasut ukiup naatsorsuiffiusup aallartinnerani aamma naanerani Kalaallit Nunaanni najugaqarsimasut.
Taakku saniatigut paasissutissanut ilaapput inuit ukiui sulinissamut naleqquttut, 2017-imi 18-init 65-inut ukiullit aamma 2010-mit 2016-imut 18-it 64-illu akornanni ukiullit, 2017-imi januaarip aallaqqaataani 66-inik ukiullit utoqqalinersiaqartalermata siusinnerusukkut 65-inik ukiullit utoqqalinersiaqalersarlutik, sulinissamut ukioqqortussuseq utoqqalinersiaqalernissamut naleqqussarneqarpoq. Suliffissarsiuussisarfinnut suliffissarsiorlutik nalunaarsukkat 18-it inorlugit ukiullit akuttuaallaarnerat pissutaalluni 18-inik ukiulinnit aallartinneqarput. 65-it sinnerlugit ukiulinni tamanna aamma atuuppoq. Taamatut ukiullit sulinngikkallarnermut utaqqiisaagallartumik isertitanut taarsiissutaasunik ikiorsiissutinik pisinnaannginnerat, suliffissarsiortutut nalunaartannginnerinut pissutaasimassaaq. Kisitsisitigut paasissutissanut tunngavigineqartut taamatut ukiulinnut tamakkiisumik paasissutissanik peqannginnera pissutigalugu, taakku ilanngunneqanngillat.
ILO-p nassuiaataa malillugu sulisorineqarsinnaasut tassaapput innuttaasut sulisut aamma suliffissaaleqisut. Naatsorsueqqissaartarfiup nassuiaataa malillugu sulisorineqarsinnaasut tassaapput Kalaallit Nunaanni najugaqavissut sulisorineqarsinnaasut qaammammi pineqartumi sulisimasutut nalunaarutigineqarsimasut imaluunniit suliffissarsiortut pillugit nalunaarsuiffimmut nalunaarutigineqarsimasut. Suliffissaaleqineq pillugu kisitsisitigut paasissutissat assigalugit sulisorineqarsinnaasut 2017-imik 18-iniit 65-inik ukioqarput 2010-miillu 2016-imut 18-iniit 64-inut ukioqarlutik.
Suliffissaaleqinermut nalunaarsuiffik aamma sulisorineqarsinnaasunik nalunaarsuiffik suliffeqarnermut pissutsinut paasissutissanik aamma nunaqqatigiinnut tunngasunik paasissutissanik imaqarpoq. Paasissutissat pigineqartut tassaapput; inuit ukiui, suiaassusaat najugaqarfigisaallu, taakku Naatsorsueqqissaartarfiup ukiup naanerani innuttaasunut nalunaarsuutaanit pissarsiarineqartarput. Najugaqarfinni suliffissaaleqisut aamma sulisorineqarsinnaasut tunngavigalugit takuneqarsinnaavoq ukiup naanerani inuit sumi najugaqarsimanersut, ukiup ingerlanerani inuk allami najugaqalersimasinnaammat imaanngilaq ukioq naallugu nunaqarfimmi/illoqarfimmi ataatsimi suliffissarsiorsimassasoq imaluunniit sulisimassasoq.
Suliffissaaleqineq pillugu kisitsisitigut paasissutissanut najoqqutat ilaatigut nalorninaateqarsinnaasut arlaqarput, ingammik ILO-p nassuiaataanit allaanerusut imaluunniit paasissutissanut tunngavigineqartut eqqarsaatigalugit. Najoqqutassat nalorninaateqartut pingaarutillit uani eqqartorneqassapput.
ILO-mi nassuiaat malillugu suliffissaaleqisunik, suliffissarsiuussisarfinnut nalunaarneq ajortunik peqarsimassaaq. Inuit sulinngikkallarnermut utaqqiisaagallartumik isertitanut taarsiissutaasunik ikiorsiissutinik pisinnaanngitsut suliffissarsiortutut nalunaartarsimannginnissaat ilimanarpoq.
Inuit ilaat pimoorussillutik suliffissarsiortutut ingerlaannaq sulilernissamut periarfissaqanngikkaluarlutik nalunaarsimasarput. Ilaatigut qaffassarlutik pikkorissartut taamaaliortarput.
Suliffissarsiortut ilaat sulilernissaminnut piareersimanngikkallartutut nalilerneqartarput, taakku ILO-p nassuiaataa malillugu suliffissaleqisutut taaneqarsinnaanngillat, tassunga tunngasoq immikkoortoq 3.3.1. takuuk. Suliffissarsiortup sulinernissamut piareersimanera sumiiffinni suliffissarsiuussisarfinnit nalilerneqartarpoq, naliliinerit tunngavigalugit sulilernissamut piareersimassutsinut pingasunut immikkoortinneqartarput.
Sulilernissamut piareersimassutsinut immikkoortiternerit assigiinngitsorujussuussinnaammata suliffissaaleqineq pillugu paasissutissanut atorneqanngikkallarput.
Ilanngullugu oqaatigineqassaaq suliffissarsiuussisarfiit assigiinngitsunik suliffissarsiortunik nalunaarsuisarsimasinnaannerat ilimanarmat. Sumiiffinni suliffissarsiuussisarfinni nalunaarsueriaaseq apeqqutaalluni suliffissaaleqineq assigiinngisitaarsinnaavoq.
Piffissap ingerlanerani suliffissarsiuussisarfinni nalunaarsueriaaseq aamma allanngorsimasinnaavoq. Kommunini suliffissarsiuussisarfinni nalunaarsueriaatsip assigiissaarneqarneranik imaluunniit sulisut nikerarnerinik tamanna pissuteqarsinnaavoq.
Suliffissarsiortutut qarasaasiamut nalunaarsuutit ikkussuunneqartartput, taamaasillutik paasissutissat elektroniskimik suliarineqarsinnaalersarlutik. Immersuineq najoqqutassanut nalorninaateqalersitsisinnaasut aamma ilagivaat, kisianni tamanna annikitsuinnaavoq.
Suliffeqarnermut, innuttaasunut aamma ilinniartitaanermut nalunaarsuutit, tassa nalunaarsuutit atorneqartut nalorninaateqarsimagunik suliffissaaleqinermut aamma sulisorineqarsinnaasut pillugit nalunaarsuutinut nalorninaataat ingerlaqqissapput
ILO-mit innersuussutigineqartoq piffissaq misissuiffigineqartoq sivikissasoq, assersuutigalugu ulloq ataaseq imaluunniit sapaatip akunnera. ILO-mi innersuussutit malillugit qaammat ataaseq sivisuutut oqaatigineqarsinnaavoq.